پرسیار: ئافرەت کاتی نوێژ کە لەچکدەدات زۆر جار ژێر چەناگەی دیارە، ئایا ئەوەیش بە وەجهـ حسابە، یان دەبێت دابپۆشرێت؟

وەڵام: ئەم بابەتە لەسەر ئەوە وەستاوە کە ئایە وەجهــ (ڕوومەت) بریتیە لە چی؟

وەجهـ (ڕوومەت) بریتیە لە: «ما بين منابت شعر الرأس إلى الذقن ومنتهى اللحيين طولاً، ومن الأذن إلى الأذن عرضًا»، واتە: لەو شوێنەی قژی سەر دەڕوێت، لەوێوە دەستپێدەكات هەتاوەکو چەناگە (پەرزینگ، کاکێڕک)ی و كۆتایی دووشەویلکە (كاجیڕە، شەویلە، ئێسقانی ئەملا و ئەولای دەم کە دانی خوارووی لەسەر دەڕوێت)، ئەمە بەدرێژی، هەروەها لەگوێوە بۆ گوێ بەپانی، هەموو ئەمە پێی دەوترێت ڕوومەت، چونکە وەجهـ لەزمانی عەرەبیدا بریتییە لەوەی: «ما حصلت به المواجهة» «ئەوەی ڕووبەڕووی بەرامبەرەکەتی پێدەبیتەوە»، ئەمە بریتییە لەڕوومەت. ئەمەش ڕوومەت و وەجهە لای هەر چوار مەزهەبەكە.

لەشەرعیشدا ئافرەت ڕێگەیدراوە ڕوومەتی لەنوێژدا بەدەرەوە بێت، بۆ درەوەی نوێژ خیلافێکی تێدایە ئێرە شوێنی نییە.

کەواتە ئەگەر ئافرەت ئەوەی دەرخست کە ڕێگەی پێدراوە کە ڕوومەتییەتی، هیچی لەسەر نییە، بەڵام ژێر چەناگەی لە ڕوومەت نییە، بۆیە نابێت ژێر چەناگەی دەربخات، چونکە ئەو بەشەی چەناگە کە لەبەرامبەرەوە دیارە إن شاء الله ئەوە ناڕواتە ناو حەرامەکەوە چونكە ئەوە دەڕواتە ناو حەقیقەتی وەجهـ و ڕوومەتەوە، ئەوەش ڕێگەی پێدراوە بەدەرەوە بێت، بەڵام بەشی خوارەوەی لە ژێرەوە، ئەوە نابێت بەدەرەوە بێت. ئەم وتە بۆ دەستنوێژیش ڕاستە، واتە لەدەستنوێژ واجبە دەموچاو بشۆردرێت، جا كەسێك ژێر چەناكەی نەشۆرێت گوناهی ناگات.

پوختەی قسە ئەوەیە لەو بارەوە کەوا حەرامە ئافرەت ژێری چەناگەی بەدەرەوە بێت والله تعالی أعلم.

چونکە یەکێک لەمەرجەکانی نوێژ ئەوەیە نابێت عەورەتی بەدەرەوە بێت، بۆ ئافرەتیش لەناو نوێژدا ئەو شوێنە عەورەتە والله أعلم، بۆیە وەكو ئەصڵ نوێژی پێ بەتاڵدەبێتەوە.

بەڵام ئاماژە بۆ ئەوە بكەم ئەگەر شتێکی کەم بوو إن شاء الله نوێژی پێ بەتاڵ نابێتەوە، هەروەها واجب نییە لەسەری نوێژەكەی دووبارە بكاتەوە، بێگومان ئەمە جێی ڕاجیاییە و ئەوەی وترا وتەی جمهورە بەپێچەوانەی مەزهەبی شافعییەكانەوە، جا ئەگەر کەم بوو نوێژەكەی بەتاڵ نابێتەوە، بەڵام ئەگەر زۆربوو والله أعلم دەردەکەوێت کە نوێژی پێ بەتاڵ ببێتەوە. بەتایبەت ئەو شوێنە زۆرجار لەئافرەت دەردەكەوێت و بووترێت نوێژ بەتاڵدەكاتەوە قوورسی درووستدەكات و پەروەردگاریش دەفەرموێت: {وَمَا جَعَلَ عَلَيْكُمْ فِي الدِّينِ مِنْ حَرَجٍ} (الحج: 78)، بەتایبەتتر خوای گەورە باسی دەرخستنی جوانی دەكات دەفەرموێت: {وَلَا يُبْدِينَ زِينَتَهُنَّ إِلَّا مَا ظَهَرَ مِنْهَا} (النور: 31)، كەواتە هەندێك جوانی هەیە خۆی دەردەكەوێت سەرباری ئەوەی هەوڵی شاردنەوەی بدرێت هەربۆیە ئایەتەكە باسی ئەو هەڵاوێرەی كرد و فەرمووی: {إِلَّا مَا ظَهَرَ مِنْهَا} لەوانەش دەموچاو، فەرمانكراوە لەنوێژدا بەدەرەوە بێت، خۆ ئەگەر بەهۆی عوزرێكەوە زیاتر لەوە دەركەوت ئەوە شەرع چاوپۆشی لیكردووە.

بەكورتی: پیویستە لەسەرت نەهێڵێ هیچ شوێنێكی ژێر چەناكە و ملت دەربكەوێت، بەڵام ئەگەر شتێكی كەمی لێدەركەوت لەنوێژدا یان دەرەوەی نوێژ ئەوا بەتاڵ نابێتەوە و قەڵەمی عەفوی لێدەدرێت والله أعلم.

علی خان